در زبان لاتین کلمه ای است به معنی ( پنی سیلوس) که به معنی (دم کوچک) است. این کلمه را به قلم ظریف و نرم اطلاق می کردند و کلمه (Pencil) در آغاز به معنی قلم موی کوچک و نرم و نوک تیز بوده است. البته امروزه (Pencil) به معنی کاملا متفاوتی به کار می رود می شود. مداد، آن چنان که امروزه آن را می شناسیم، کمتر از دویست سال عمر دارد. در دانشنامه ویکی پدیا آمده است:

(مداد) اولین سازنده آن؛ نجاری به نام استدلر، در نورنبرگ ثبت شده ولی احتمالا حدود کمی بیشتر از سیصد سال پیش در انگلستان ساخته شد.

این مدادهای اولیه بدون چوب و خالص از جنس گرافیت بود که یکی از انواع طبیعی کربن است. منابع و معادن گرافیت باودال در کامبرلند انگلستان است. مدادسازی با وجود تعطیل شدن محل های استخراج گرافیت، هنوز هم در کامبرلند ادامه دارد.

گرافیت در سایر جاها نیز کشف شده است و تولید مداد از مواد خام در کشورهای کره، سریلانکا، آلمان و مکزیک صورت می گیرد.

در طی مراحل اولیه تاریخ تهیه مداد، کوشش هایی برای ساختن مغزهایی با پودر گرافیت خالص صورت گرفته است. جالب است بدانید که دوران خصومت بین انگلستان و فرانسه بعد از انقلاب فرانسه، موجب ساختن مداد به شیوه امروز گردید.

صدور گرافیت از انگلستان به فرانسه قطع گردید به همین جهت یک شیمی دان فرانسوی به نام (کنته) شروع به جستجوی راهی کرد تا بوسیله آن از گرافیت صرفه جویانه تر و موثرتر استفاده نماید. در 1795 اختراع خود را که عبارت از پختن مخلوط گرافیت و خاک رس بود به ثبت رساند. از این به بعد مداد هایی که دارای مغزی و چوب بود به بازار آمد. امروزه مغزی مداد را بعد از پختن به موم آغشته می کنند تا کارش بهتر شود و اثرش پر دوام تر گردد.

کارخانه های زیادی با فرمول خاص خودشان این کار را انجام می دهند ولی نتیجه محصولات آن ها اندکی با هم اختلاف دارد.

چوب مداد معمولا از چوب درخت سرو است؛ زیرا رگه های آن مستقیم و به علت نرمی، تراشیدنش آسان است. البته سرو، انواع واقسامی دارد که بهترین آن ها از کانادا است. مغزی مداد باید با چسب در داخل چوب محکم شود تا هنگام فشار به نوک از جایش تکان نخورد. چوب مداد در مقطع گرد یا شش ضلعی است. مدادهای شش ضلعی به خاطر این که روی میز قل نمی خورد در ادارات و یا گارگاههای طراحی (فرش و نقاشی) از آن استفاده می شود. مدادهای گرافیتی در مقطع چهار گوش و یا بیضی هستند و نوک آن ها به جای گرد، تخت است.

درجه مداد:

یکی از مزایای مغزی مداد که با خاک رس و گرافیت درست می شود. این است که می توان آن را با درجات مختلف سختی و نرمی یا سیاهی ساخت. خاک رس بیشتر و گرافیت کمتر، موجب خاکستری شدن مداد می گردد ولی این مداد بسیار سخت است و می توان نوک آن را بسیار تیز کرد. این نوع مدادها دیرتر ساییده شده و مدت بیشتری نیز می ماند. گرافیت بیشتر و خاک رس کمتر مغزی را بوجود می آورد که سیاه تر و نرم تر است ولی زود ساییده و کند می شود و خطوط آن هم خیلی دقیق نیست.

هریک از خصوصیات فوق مناسب با کار به خصوصی است و معمولا کارخانه ها مدادهایی را که با درجات مختلفی از سختی (Hard) می سازند H نامگذاری می کنند و آن ها را که با درجات مختلفی از سیاهی (Black) می سازند B نامگذاری می کنند. مدادهای H و B هر کدام تا شش شماره دارند و HB حد وسط آن هاست و گاهی درجات آن ها تا H9 و H9 رسانده می شود.

مداد F مدادی است که درجه اش بین H و HB قرار می گیرد. البته باید متذکر شد که درجه هر کارخانه ای الزاما با درجه مدادهای کارخانه دیگر تطابق ندارد. مثلا مداد B4 از یک کارخانه ممکن است معادل B3 یا B5 از کارخانه دیگر باشد. مدادهای سخت را معمارها و نقشه کش ها مورد استفاده قرار می دهند و مدادهای نرم را در طراحی و اسکیس مورد استفاده قرار می دهند و طراحان گرافیک معمولا مدادهای H4 تا B6 برای کار مطلوب تر می دانند. مقدار گرافیت موجود در مداد، نه تنها موجب سختی یا سیاهی مداد می شود بلکه با نوع مصرف آن نیز مرتبط است. بعضی از انواع مدادها مخصوصا برای نقاشان و طراحان ساخته می شود. چنین مدادهایی دارای گرافیتی با کیفیت عالی تر از آن هایی هستند که در مدارس و ادارات از آن ها استفاده می شود. آن ها ممکن است حاوی گرافیتی خالص تر و یا گرافیتی با دانه های نرم تری باشند و در نتیجه خطای آن ها پررنگ تر باشد. مغزی مدادهای طراحان و نقاشان معمولا ضخیم تر از مغزی مدادهای معمولی است اندازه استاندارد آن ها در قطر معمولا 2 میلی متر است ولی مغزی مدادهای نقاشان معمولا 3 و یا حتی 4 میلی متر هم می رسد. این امر به مصرف کننده امکان می دهد تا به کمک آن ها بتواند خط هایی ضخیم تر و یا نازک تر که در طراحی به آن نیاز است رسم کند. در نتیجه مدادی که برای طراحان گرافیت ساخته می شود گران تر از مدادهای معمولی است ولی در عوض کیفیت آن ها بهتر و کار با آن ها مطلوب تر است.

بعضی از کارخانه های مدادسازی، مدادهای نقاشان را گرد و مدادهای طراحان را شش گوش می سازند. اما این امر قاعده و قانونی ندارد. تعداد کمی از کارخانه ها نیز مدادهای تختی برای طراحان و نقاشان می سازند که هم مقطع چوب و هم مقطع مغزی آن ها به شکل مستطیل است. این نوع مدادها خطوطی پهن و تخت می کشند که با زاویه دادن به آن ها پهنای خطوط متغییر می گردد. این مدادها شبیه مدادهای نجاری هستند ولی کیفیت آن ها مناسب با کارهای هنری است.

مداد نگارگران و طراحان فرش:

در میان قلم های نگارگران و طراحان فرش، مداد به عنوان وسیله ای مستمر به کار می رود؛ اما وجه تمایز آن با مداد دیگر طراحان و نقاشان این است که بیشترین کاربرد را معمولی ترین مداد داراست و آن همان مداد معمولی یا HBاست. حد وسط بودن آن به عنوان مدادی که از سختی و سیاهی متعادلی برخوردار است و ضمن گردش نرم قلم بر کاغذ مزایایی چون، خراب نکردن رنگ و پاک شدن آسان را نیز با خود همرا دارد. طراحان فرش بیشترین بهره را از این مداد برای طراحی می برند گرچه مدادهای اتود موسوم به دو میل نیز کاری مشابه را انجام می دهند. اما نگارگران علاوه بر مداد HB و F از اتودهای 0/5-0/6-0/7-0/9 همچنین درجات مختلف مداد H و B بهره می جویند. به طور کلی در نگارگری انواع مختلف مداد با درجات گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد مداد کنته، که هم به صورت مغزی و هم مانند مدادهای معمولی با پوشش چوبی در دسترس است، با درجات سختی متفاوت و انواع رنگ های مشکی، سفید و قهوه ای در کار نگارگران استفاده می شود. اما باید توجه داشت به همان اندازه که کار با مداد کنته لذت بخش و دلپذیر است نیاز به مراقبت و دقت نیز دارد چرا که به راحتی روی کاغذ اثر می گذارد و به سختی پاک می شوند. امروزه بیشتر از 350 نوع مداد ساخته می شود، که هر کدام برای استفاده ی به خصوصی هستند. می توانید مداد سیاه را در 19 نوع مختلف از جهت سختی یا نرمی مغز آن تهیه کنید.

مدادهایی موجود است که با آن روی شیشه، پارچه، پلاستیک و فیلم سینما می توانید بنویسید. حتی مدادهایی وجود دارد که توسط مهندسین در نمای خارجی ساختمان ها به کار می رود و علامت و اثر آن ها سال های طولانی با وجود قرار گرفتن در معرض هوا و حرارت تغییری نمی کند.

منبع: خبرنامه شماره اول انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان نوشت افزار