خط چینی
حروف چینی یا حروف “هان” واژه ‌نگاشته هایی هستند که برای نوشتن چینی (هانتسو)، ژاپنی (کانجی) و به میزان کمتری کُره‌ای (هانجا) مورد استفاده قرار می ‌گیرند. حروف چینی در گذشته برای نگارش ویتنامی (هانتو) به‌ کار برده می‌ شد. تعدادی از زبان‌ های کوچک ‌تر آسیایی نیز در گذشته از این کاراکترها استفاده می کرده‌ اند و تا به امروز نیز همچنان استفاده می نمایند. سامانه نگارش زبان چینی کهن ‌ترین روش نگارشی است که در طول تاریخ بی ‌وقفه از آن استفاده شده ‌است. در زبان چینی 400 تا 900 لغت وجود دارد که در لهجه ها و آواهای مختلف دارای معنای متفاوتی است. هر چینی روزانه برای صحبت کردن از دو تا سه هزار کاراکتر (هجا) استفاده می نماید؛ که با توجه به مفهوم نوشته ها و لهجه، معانی مختلفی دارند. به همین دلیل می توان گفت گویش و نوشتار چینیان بسیار گسترده است.

      نحوه نوشتار در چین از بالا به پایین و از چپ به راست

 نحوه و ترتیب نگارش واژه ها
در سامانۀ نگارش چینی، هریک از کاراکترها تک‌ هجایی هستند و به ‌طور معمول با یکی از هجاهای گفتاری مطابقت می‌کنند. این هجاها هرکدام دارای معنایی پایه ‌ای و ساده هستند. با این ‌حال، هر چند بعضی از معانی و واژه‌ ها با یک هجای ساده نوشته می‌ شوند، برای نوشتن بیشتر آنها در چینی ماندارین به دو یا بیش از دو کاراکتر نیاز است؛ بنابراین چند هجایی محسوب می‌شوند و از ترکیب آنها معناهای تازه‌ ای به ‌وجود می ‌آید که در عین ارتباط با معنای تک ‌تک واژه‌ های نخستین، مفهوم تازه ‌ای می ‌آفرینند.

 ابزار نوشتار در چین
چینی ها اولین کسانی بودند که برای نگارش از قلم مو و جوهر استفاده می کردند که مواد جوهر متشکل بود از دوده و روغن که ابتدا دوده را برابر نور خورشید خشک می کردند و سپس آن را با روغن به صورت مایع در می آوردند این عمل باعث می شد که جوهر ضد آب شود. همچنین قلم موهای مورد استفاده از موی خرگوش و چوب بامبو ساخته شده و شکل ظاهری آن از کاکل ذرت الهام گرفته شده بود. نحوه نوشتار در چین از بالا به پایین و از چپ به راست می باشد. نحوه نوشتار به اینگونه بود که قلم را به جوهر آغشته کرده بر روی کاغذ قرار می دادند؛ سپس به سرعت آن را به طرف پایین می کشیدند. این حرکات قلم تأثیر بسزایی در زیبایی خط چینی به همراه داشت؛ از این رو چینیان سعی بر این داشتند که قلم های با کیفیت و جنس بهتر تولید کنند تا نگارش بهتری داشته باشند و زیبایی خط چینی که در حرکت قلم نهفته بود به بهترین شکل نمایان شود. چینی ها تمثیل زیبایی برای این نوع نوشتار دارند؛ می گویند: “قلم باید با ظرافت چون رقص ماهی در آب بر روی کاغذ حرکت نماید.” تمام تغییراتی که آنها در رابطه با الفبای چینی مطرح شد؛ مربوط به قرن دهم قبل از میلاد مسیح می باشد.

 اولین حروف الفبای جهان
اولین حروف الفبا مربوط است به ارامنه، چون آنها برای نوشتن کتاب مقدس نیاز به نگارش با حروف الفبا داشتند و دیگر نمی توانستند نوشته های مسیح را از طریق نقاشی انتقال دهند. از این رو از ارامنه به عنوان پیشگامان به وجود آوردن خط عبری و حروف الفبای عبری می توان یاد کرد. در اصل آنها سعی کردند گویش حضرت مسیح(ع) را به نوشتار تبدیل کنند.

     ارامنه از پیشگامان به وجود آوردن خط عبری و حروف الفبای عبری

خط عربی قبل از اسلام
عربها به وسیله نی بر روی چرم یا پاپیروس می نوشتند؛ که این خود دلیلی بر آشنایی عرب حجاز به کتابت و خط در گذشته دور دارد. شایان ذکر است که عربها حروف الفبای خود را از خط هیروگلیف مصریان الگو برداری کرده اند. آنان اندکی پیش از ظهور اسلام با خط و کتابت آشنا شدند. علت آن که کتابت و خط در میان عرب حجاز رایج نبوده، زندگی بدوی آنان بوده است. آنان همواره در حال کوچ و رفت و آمد و یا جنگ و غارت به سر می‌برده‌اند. این قبیل اشتغالات، آنان را از تفکر درباره صنایع و از جمله کتابت که از صنایع مدنیت و شهرنشینی است، باز می‌داشت. جز آنکه برخی از آنان که به منظور تجارت به شام و عراق سفر می‌کردند، رفته رفته تحت تأثیر مردم متمدن آن مناطق قرار گرفتند و متخلق به اخلاق آنان شدند؛ خط و کتابت را به عاریت از آنان گرفتند. از این رو با خط نبطی و یا سریانی آشنا شدند، و این دو نوع خط تا پس از فتوحات اسلام در عرب باقی ماند.
از خط نبطی، خط نسخ به وجود آمد که امروزه نیز شناخته شده است و از خط سریانی، خط کوفی پدیدار شد که خط حیری نیز نامیده می‌شد. “حیره” شهری قدیمی و عربی در مجاورت کوفه است، تغییر و تحول در خط سریانی در حیره رخ داد و پس از بنای شهر کوفه و انتقال تمدن عرب به این شهر، اسم آن به خط کوفی تغییر کرد. این خط، زمانی طولانی میان عرب معروف و متداول بود. خط نبطی را که به خط نسخ تبدیل شد، عرب‌ها در اثنای سفرهای تجاری خود به شام، از “حوران” آموختند. اما خط حیری و یا کوفی را از عراق گرفتند. عرب‌ها هردو خط را نخست در نامه‌ها و نوشته‌های عادی و سپس در نوشته‌های مهم، مانند قرآن و حدیث به کار گرفتند. یک دلیل بر آن که خط کوفی تحول یافته خط سریانی است، آن است که عرب به جای “کتاب” می‌نوشتند “کتب“، بدون الف و نیز به جای “رحمان” می‌نوشتند “رحمن”. این از ویژگی‌های خط سریانی است که الف ممدود را در اثنای کلمات، نمی‌آوردند.

     نمونه ای از خط کوفی که از خط سریانی گرفته شده است

بعد از اسلام عربها برای اینکه بتوانند قرآن و سخنان پیامبر را ثبت نمایند، برای نوشتار خود الگوی خاصی را در نظر گرفتند؛ به طور مثال آنها سبک نوشتار از راست به چپ را انتخاب کردند و برای نوشتن اسامی “الله” از جوهر قهوه ای یا مشکی استفاده می کردند و 99 عنوان از اسامی خداوند را به ثبت رساندند. از آن پس سعی به تولید جوهرهایی به رنگ طلایی و نقره ای کردند که بتوانند بر روی کاغذهایی به رنگ مشکی یا آبی بنویسند و این رویه نوشتار جهت نوشتن در مدح خداوند صورت می گرفت. پس از آن نوشتن بر روی طلا و یا ساخت قلم هایی از جنس طلا آغاز گردید. بعد از ظهور اسلام و آغاز تعاملاتی که توسط حضرت محمد(ص) جهت معرفی اسلام با دیگر سرزمین ها صورت پذیرفت؛ خط و زبان عربی به اسپانیا، شمال آفریقا، ایران و هند وارد شد و برای زمانی طولانی به عنوان زبان بین المللی مردم در تمام زمینه ها معرفی شد و هم اکنون به عنوان یکی از زبان های بین المللی از آن یاد می شود. بعد از ورود اعراب به ایران آنها با قلم هایی از جنس ساقه سوسن آشنا شدند که بسیار ظریف و بلند بود؛ سر قلم ها برای نگارش هر چه زیباتر توسط چاقو های بسیار تیز در اندازه های مختلف تراش خورده و توسط سنگ های مخصوص نوک قلم ها صیقل داده می شد.